Overkoepelend project: Research action SPSD-I: Sustainable management of the North Sea, meer
Identifier financieringsorganisatie: MN/DD1/004 (Other contract id)
Periode: Januari 1997 tot December 2001
Status: Afgelopen
Thesaurustermen Benthos; Biodiversiteit; Kustwateren; Offshore; Vis
|
|
| Instituten (4) |
Top | Publicatie |
- Vlaamse overheid; Beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken; Waterwegen en zeekanaal NV; Afdeling Bovenschelde, meer
- Vlaamse overheid; Beleidsdomein Omgeving; Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), meer
- Katholieke Universiteit Leuven; Departement Biologie; Afdeling Dierenecologie en -systematiek; Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie, meer
- Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO), meer, financier
|
| Abstract |
De soortenrijkdom van ecosystemen is een deelaspect van het recent-populaire begrip "biodiversiteit". Het begrip behelst de verscheidenheid van het leven in al zijn vormen, gaande van het genetisch patrimonium tot de ecosystemen waaruit de biosfeer is opgebouwd (UNESCO, Rio de Janeiro, 1992). Al deze niveaus van biologische organisatie hebben gemeen dat hun biodiversiteit op een schrikwekkende manier afneemt. Structurele biodiversiteit (uitgedrukt in aantallen, biomassa, soortensamenstelling en populatiestructuur van een gemeenschap) en functionele biodiversiteit (uitgedrukt als interacties tussen verschillende trofische niveaus) zijn verschillende begrippen die weliswaar aan elkaar dienen gekoppeld te worden om een volledig inzicht in de werking van een ecosysteem te kunnen benaderen.
Het Project
Het project kan opgesplitst worden in twee onderdelen:
- het onderzoek naar de factoren die de biodiversiteit van mariene ecosystemen en de veranderingen hierin bepalen;
- het uitwerken van deze kennis in voor het beleid bruikbare parameters zoals ecologische indicatorsoorten, met de name het benthos (organismen die leven in en rond de bodem) en de hogere trofische niveaus (vissen, vogels en zeezoogdieren) samen met hun respectievelijke parasieten zullen bijzondere aandacht krijgen.
De Acties
In een eerste fase zal alle beschikbare informatie over ruimtelijke en temporele verspreiding (structurele biodiversiteit) van de vorige ecosysteemcomponenten van het Belgisch Continentaal Plat gesynthetiseerd worden. Op basis van deze gegevens en in combinatie met de analyse en de interpretatie van het verband tussen de biologische indicatoren en de omgevingsvariabelen zullen criteria vastgelegd worden voor de selectie van ecologische indicatoren voor duurzame ontwikkeling. De Zandbanken zullen bijzondere aandacht krijgen in deze studie gezien zij niet alleen ecologisch zeer waardevol zijn maar zij ook onder duidelijke antropogene invloed staan. Vergelijkingen met omliggende gebieden (open zee, Belgische Oostkust) zullen toelaten om de specifieke karakteristieken van de Zandbanken te evalueren. Ten behoeve van de beleidsvorming zullen kaarten beschikbaar gemaakt worden waarop niet alleen de verspreiding van de diverse vogelsoorten, benthos, visgemeenschappen en hun parasieten staat, maar waarop ook kwetsbare gebieden worden aangegeven.
Het verband tussen biodiversiteit en produktie is van fundamenteel belang om een efficiënt beheer van ecosystemen voor te kunnen stellen. Hierbij zijn twee verschillende benaderingen noodzakelijk:
- het behoud van "zichtbare" grote soorten die dikwijls hoog in de voedselketen staan en die voor het beleid als ecologische indicator gemakkelijk te monitoren zijn;
- het begrijpen van de onderliggende biologische relaties (predatie, competitie) en de structurerende interacties met de abiotische omgeving.
De voedselecologie van de verschillende componenten zal gekwantificeerd en gekwalificeerd worden met nadruk op de trofische plaats van de ecologische indicatorsoorten. Het belang van de primaire produktie van de waterkolom in de structurering van het benthos zal onderzocht worden ten einde de directe afhankelijkheid te kwantificeren tussen het pelagiaal en het benthaal. Morfologische variatiepatronen lopen niet steeds gelijk met de autecologische, moleculaire en biogeografische patronen. Voor ecologisch onderzoek is dit van cruciaal belang, aangezien dit impliceert dat morfologische diversiteit niet noodzakelijk overeenkomt met functionele diversiteit: deze laatste kan zowel groter als kleiner zijn dan de morfologische diversiteit aangeeft. We gaan ervan uit dat de populatiegenetica van vissoorten (biodiversiteit op het niveau van de populatie) een essentiële component is van de kennis van het ecosysteem van de Zandbanken (biodiversiteit op het niveau van het ecosysteem). De keuze van de te onderzoeken soorten wordt bepaald door ecologisch/genetische voorkennis en hun belang als voedsel voor vogels en commerciële vissen (bijvoorbeeld grondels). Verder zal het belang van parasieten van vissen en zeevogels als biologische en genetische merkers onderzocht worden.
Dit onderzoek is op volgende punten van rechtstreeks belang voor het beleid van de overheid:
De implementatie van de Ramsar-conventie van 1971 i.v.m. de waterrijke gebieden waarbij de uitvoeringsbesluiten tot het oprichten van een beschermde zone in de Vlaamse Banken (kustbanken) op zich laat wachten.
De voorbereiding van de volgende Noordzeeconferentie (2000) waarvoor de Belgische Overheid kan rekenen op de expertise van haar eigen onderzoekers. Deze omvat informatie over eutrofiëring, habitatdegradatie, vervuiling, zandwinning en overbevissing (inclusief advies over goed genetisch beheer).
Het leveren van basisinformatie voor het optimaal beheer van de natuurlijke hulpbronnen van de Vlaamse Banken, eventueel mits oprichting van een marien reservaat.
Het vastleggen van criteria voor ecologische monitoring voor duurzame ontwikkeling van de Noordzee (met nadruk op de Zandbanken).
De praktische uitvoering van de Biodiversiteitsconventie, in 1992 door de UNESCO in Rio de Janeiro opgesteld. Tot op heden ontbreekt iedere implementatie op het Belgisch grondgebied. De faunistische inventaris van het Belgisch Continentaal Plat is onvolledig.
De intenties van de Belgische en Vlaamse regering tot het opstellen van een gegevensbank als beheersinstrument, inclusief informatiesysteem gebaseerd op geografische coördinaten. |
| Publicatie |
Top | Instituten |
- Vincx, M.; Bonne, W.; Cattrijsse, A.; Degraer, S.; Dewicke, A.; Steyaert, M.; Vanaverbeke, J.; Van Hoey, G.; Stienen, E.; Van Waeyenberge, J.; Kuijken, E.; Meire, P.; Offringa, H.; Seys, J.; Volckaert, F.A.M.J.; Gysels, E.S.; Hellemans, B.; Huyse, T.; Pampoulie, C. (2004). Structural and functional biodiversity of North Sea ecosystems: species and their habitats as indicators for a sustainable development of the Belgian Continental Shelf. Belgian Federal Office for Scientific, Technical and Cultural Affairs (OSTC): Brussel. 94 pp., meer
|
|
